Zwaan als grafornament
De oorsprong van “zwaan” komt van “Swen” Indo – Europese origine. Swen betekent “geluid” en ook “zingen”. Het zingen refereert aan de zwanenzangmythe.
De zwanenzang mythe
Met de metafoor van “zwanenzang”bedoelen we meestal de allerlaatste handelingen de iemand verricht vlak voordat het leven of een loopbaan stopt.
In de oudheid dachten mensen dat zwanen vlak voor hun dood nog zongen. Dit geloof stamde nog uit de tijd voor onze jaartelling. In het oude Griekenland leefde dit verhaal in de poëzie en vertelkunst.
In het klassieken verhaal van Aesop “de Zwaan en de Gans”, redt men het leven van een zwaan doordat zijn zwanenzang op tijd herkend werd. Met de gans liep het minder fortuinlijk af.
Maar al in het jaar 77 twijfelde Plinius de Oudere als eerste aan dit zwanenzang verhaal. In zijn “de natuurlijke geschiedenis: (hoofdstuk 32) schrijft hij: “Onderzoek toont aan dat het verhaal van een spel met dode zwanen onjuist is.” Maar modern wetenschappelijk onderzoek toont aan dat Plinius het misschien toch niet bij het rechte eind had. Dat zwanenzang in een of andere vorm misschien toch wel bestaat..
Zwanengeluid
De meest voorkomende Noord Europese zwaan is de knobbelzwaan. Je kent hem wel: witte veren, een roodoranje gekleurde snavel en dev leugels wit, zwart of gekleurd. De zwaan kan niet fluiten en het geluid dat de zwaan maakt kun je met de beste wil van de wereld geen zingen noemen. Mooi is anders. Sissen, blazen en knorren kan een zwaan wel. De trompetzwaan – zijn naam zegt het al – kan trompetteren, maar ook niet zingen.
Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat als een zwaan sterft en zijn longen leeglopen er een soort ruis geproduceerd wordt. Dat heeft te maken met de toegenomen intubatie in de trachea- thoracale holte. Volgens natuuronderzoeker Peter Pallas zou dat wel eens de basis kunnen zijn van waaruit de zwanenzang mythe is ontstaan.
Zwaan als grafkunstsymbool
In literatuur heeft de zwaan een symbolisch betekenis die verwijst naar zuiverheid, licht, intuïtie, verandering en zegen. Voor de oude Grieken symboliseerde de zwaan de ziel. Volgens de Griekse mythologie waren zwanen verbonden met de zonnegod Apollo.
Ook in andere religies speelde de Zwaan een rol als belangrijk symbool. Zuiverheid, vrouwelijkheid de overbrugger van ruimte en tegenstellingen. Volgens Keltische legendes waren het twee zwanen die de zon in een bootje door de hemel vervoerden. In de alchemie had de zwaan geen mannelijke en geen vrouwelijke aard.
De zwaan overbrugde tegengestelden als vuur en water. En het hindoeïsme zag de zwaan als de overbrugger van lucht en water, symbolen voor de hemel en de aarde. Het sjamanisme meende dat een zwaan het vermogen de andere wereld kon bezoeken.
Regelmatig worden vogels in grafmonumenten gebruikt. Meestal zijn dat vogels als zwaluwen en kieviten. Een zwaan wordt niet zo vaak in grafmonumenten gebruikt.
Maar ook is het misschien zeldzaam, toch wordt ook de zwaan in de grafkunst gebruikt. De grafkunstwerken met een zwaan vallen daardoor extra op. De zwaan wordt deels gebruikt vanwege de traditionele symbolische betekenis en natuurlijk de bekende mythe van de zwanenzang. Tegenwoordig heeft de zwaan ook een extra betekenis er bij gekregen: die van de KLM reclame waar de zwaan als symbool voor het gracieus opstijgen van KLM toestellen. Dit bijzondere grafmonument met zwaan is voor een medewerkster van de KLM gemaakt.
Grafkunstenaar
Hoe kom je tot een persoonlijk en passend ontwerp van een grafmonument, grafzerk of grafsteen? Een grafkunstenaar kan daarbij helpen. Hij geeft vrijblijvend advies over een persoonlijk ontwerp voor uw dierbare.
